Το τριήμερο 16 έως 18-12-2011 είχα την καλή τύχη να παρακολουθήσω το σεμινάριο του δικτύου
"Γεωργία και Περιβάλλον" στο Κ.Π.Ε. Νάουσας.
Το σεμινάριο παρακολουθήσαμε ~ εξήντα συνάδελφοι, από διάφορα μέρη της Ελλάδας ακόμα και από νησιά!
Οι εισηγητές ανέπτυξαν το θέμα από πολλές οπτικές γωνίες , δίνοντας ερεθίσματα σε εμάς τους ακροατές, να προσεγγίσουμε ποικιλοτρόπως την περιβαλλοντική εργασία με την ομάδα μας στο σχολείο.
Το Πρόγραμμα του Σεμιναρίου
«Γεωργία και Περιβάλλον: Εναλλακτικές Kαλλιέργειες- Αειφορική Γεωργία»
περιλάμβανε τις εξής εισηγήσεις:
-
Αρωματικά Φαρμακευτικά Φυτά της ελληνικής χλωρίδας – Προστασία και βιώσιμη αξιοποίηση
Ομιλήτρια: Δρ Πασχαλίνα Χατζοπούλου, Τακτική Ερευνήτρια ΚΓΕΒΕ, Τμήμα Αρωματικών Φαρμακευτικών Φυτών, Θέρμη –Θεσσαλονίκη
-
Οικονομικές Δυνατότητες και προοπτικές του Τομέα των Αρωματικών Φαρμακευτικών Φυτών
Ομιλητής: Σταύρος Κατσιώτης Αν. Καθηγητής, Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ
-
Αειφορική γεωργία και προστασία βιοποικιλότητας. Case study: Apivita-Apivita Farm-Apigaia
Ομιλητής: Τσουκαλάς Αναγνώστης, Βιολόγος Περιβάλλοντος, Δ/ντης Ανάπτυξης Νέων δραστηριοτήτων Apivita, Υπεύθυνος των θηγατρικών Apivita farm & Apigaia
-
Εναλλακτικές καλλιέργειες στην πράξη. Η περίπτωση του Ιπποφαούς
Ομιλητής: Τράντης Χρήστος, Πρόεδρος Ινστιτούτου Περιφερειακής Ανάπτυξης Δ. Μακεδονίας
-Αειφορική γεωργία και Ανάπτυξη
Ομιλητής: Σιάρδος Γ., ομότιμος καθηγητής γεωπονικής σχολής ΑΠΘ
- Περί διατροφής: Ανάγνωση – Κατανόηση ετικετών σε επεξεργασμένα τρόφιμα Εκπαιδευτικό πρόγραμμα ΚΠΕ Νάουσας
Ομιλήτρια: Δαραβίγκα Δέσποινα, μέλος ΚΠΕ Νάουσας
- Άμπελος η οινοφόρος. Εκπαιδευτικό πρόγραμμα ΚΠΕ Αρναίας
Ομιλητής: Λάμπρος Ιωάννης, Υπεύθυνος ΚΠΕ Αρναίας
-Βιολογική καλλιέργεια. Προγράμματα του Κ.Π.Ε. Κισσάβου – Ελασσόνας
Ομιλητής: Αναγνωστάκης Σπύρος, Υπεύθυνος ΚΠΕ Κισσάβου - Ελασσόνας
- Όλυμπος, αξιοποίηση φυσικών πόρων επαρχίας Ελασσόνας
Ομιλήτρια: Ανθοπούλου Βαρβάρα, Δ/ντρια 6
ου Δ. Σ. Λάρισας (πρώην Υπεύθυνη σχολικών δραστηριοτήτων Ν. Λάρισας)
Επισκεφθήκαμε :
κτήμα καλλιέργειας Ιπποφαούς , κτήμα καλλιέργειας κράνας,
το οινοποιείο Δαλαμάρα και
ενημερωθήκαμε από τους ίδιους τους καλλιεργητές για
θέματα
που αφορούν την ενασχόλησή τους με τη γη και το προϊόν που παράγουν.
Το ιπποφαές φυτό, που συμπεριλαμβάνεται στην κατηγορία των «υπερτροφών», ενισχύει το ανοσοποιητικό μας σύστημα, μειώνει τις επιβλαβείς επιδράσεις της ανισόρροπης διατροφής μας και σύμφωνα με ρώσους και κινέζους επιστήμονες περιέχει 190 πολύτιμες ουσίες. Δεν είναι ελληνικό φυτό και η καλλιέργειά του στην Ελλάδα είναι σε πειραματικό στάδιο. Υπάρχουν 32 ποικιλίες ιπποφαούς. Στα τρία χρόνια το φυτό δίνει τους πρώτους καρπούς και στα οκτώ την πλήρη σοδειά ,όμως δεν γνωρίζουμε αν θα είναι της ίδιας ποιότητας όπως της χώρας προέλευσής του διότι το έδαφος και το κλίμα της περιοχής είναι διαφορετικά. Άρα η καλλιέργειά του στην Ελλάδα είναι ένα ρίσκο για όποιον αποφασίσει να ασχοληθεί με το είδος αυτό.
Η απόσταση μεταξύ των φυτών διατηρείται στο ενάμιση μέτρο ενώ οι γραμμές φυτεμένων ιπποφαών απέχουν μεταξύ τους τέσσερα μέτρα . Το 12% των φυτεμένων ιπποφαών πρέπει να είναι αρσενικά, το υπόλοιπο θηλυκά ενώ σε ένα στρέμμα καλλιέργειας υπάρχουν εκατόν εξήντα ιπποφαή δίνοντας 1,5-2 τόνους καρπού ανά στρέμμα.
Το κράνο, περιέχει υψηλό επίπεδο φλαβανοειδών και ανθοκυάνης κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης και ωρίμανσης του καρπού (έχουν επισημανθεί 4 φλαβανοειδή). Επίσης έχει διαπιστωθεί με εργαστηριακές αναλύσεις ότι περιέχει βιταμίνη C και είναι πλούσιο σε καροτίνη, πηκτίνη και τανίνη, καθώς και υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο (Fe). Σύμφωνα με διεθνή βιβλιογραφική έρευνα της Φαρμακευτικής σχολής του Α.Π.Θ., το κράνο περιέχει φλαβανοειδή, ανθοκυανίνες, έντονα αντιοξειδωτικά και φαινολικά παράγωγα. Λόγω των εμπεριεχομένων τανινών έχει επίσης στυπτικές ιδιότητες. Εξαιτίας των εμπεριεχομένων πυκτινών είναι ρυθμιστικό των κινήσεων του εντέρου.
Οι ντόπιοι στα ορεινά της Ελλάδος χρησιμοποιούν προϊόντα από Κράνα για κεράσματα αλλά και για καρδιακές παθήσεις, πόνους κοιλιάς , πόνους περιόδου, στομαχικές κι εντερικές διαταραχές , ως χωνευτικό ,κατά της διάρροιας , στην περίοδο της εγκυμοσύνης, ως τονωτικό τις ώρες εργασίας και μετά από αθλητικές δραστηριότητες.
Η κρανιά, καθώς πρόκειται για δέντρο δασικό, που αυτοφύεται σε πολλές περιοχές της χώρας μας, ουδέποτε κατά το παρελθόν καλλιεργήθηκε σε εμπορική κλίμακα. Τα τελευταία χρόνια όμως, ένας Έλληνας παραγωγός από την Κυψέλη Ημαθίας, ο Κωνσταντίνος Ντούλιας δημιούργησε μια επιχείρηση που ασχολείται αποκλειστικά με την παραγωγή, εμπορία και μεταποίηση της πολλά υποσχόμενης κρανιάς και των προϊόντων της,
info@krano.gr Η επιχείρηση δραστηριοποιείται στην έρευνα της ανάπτυξης της Κρανιάς και τη χρησιμότητα των καρπών διαφορετικών ποικιλιών της στην μεταποίηση, και διαθέτει ένα σύγχρονο πιστοποιημένο φυτώριο που διαθέτει αποκλειστικά δενδρύλλια κρανιάς σπορόφυτα ή εμβολιασμένα.
Αποτέλεσμα της έρευνας και της πολυετούς απασχόλησης είναι οι ποικιλίες Ντούλια, δύο από τις οποίες είναι υπό κατοχύρωση από το κοινοτικό γραφείο φυτικών ποικιλιών (CPVO).Επίσης καλλιεργούνται 16,5 στρεμμάτων κρανιών με σκοπό την παραγωγή προϊόντος και στη συνέχεια διαθέτει όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό για την μεταποίηση των προϊόντων. Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο της επιχείρησης είναι ότι παρέχει συμβολαιακή γεωργία σε όποιον ενδιαφέρεται να καλλιεργήσει την κρανιά, καθώς είναι σε θέση να απορροφήσει μεγάλες ποσότητες παραγωγής, να τις μεταποιήσει και να τις διαθέσει στην αγορά που η ζήτηση γίνεται ολοένα και μεγαλύτερη. Μια τέτοια πρωτοβουλία αποτελεί φωτεινό παράδειγμα, ιδιαίτερα αυτήν την περίοδο που οι δυσμενείς οικονομικές συνθήκες επηρεάζουν αρνητικά το γεωργικό τομέα.
Όσον αφορά την μεταποίηση και τα προϊόντα της κρανιάς αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν τουλάχιστον 12 διαφορετικά προϊόντα. Μερικά απ αυτά είναι το συμπυκνωμένο εκχύλισμα κράνων, το λικέρ κράνων ,η μαρμελάδα και το κρανοποτό. Όλα τα προϊόντα είναι φυσικά λειτουργικά τρόφιμα πλούσια σε αντιοξειδωτικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κρανιά είναι ιδιαίτερα ανθεκτική και δεν έχει φυσικούς εχθρούς. Το πλεονέκτημα αυτό καθιστά την καλλιέργεια της βιολογική και τα προϊόντα της μπορούν να πιστοποιηθούν βιολογικά. Τα προϊόντα κράνου απευθύνονται στην αγορά των βιολογικών προϊόντων(και όχι μόνον) η οποία το 2001 στην Ευρώπη είχε τζίρο 16 δις δολάρια, το 2006 είχε 38,5 δις δολάρια και το 2008 είχε 80 δις δολάρια. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, τα προϊόντα γίνονται γνωστά σε ευρύτερο αγοραστικό κοινό και τα επόμενα 10 έτη η ζήτηση θα υπερβαίνει την προσφορά.
Η καλλιέργεια απευθύνεται σε αγρότες των ορεινών και ημιορεινών περιοχών οι οποίοι θα μπορέσουν να έχουν ένα καλό εισόδημα από μία καλλιέργεια, της οποίας η απόδοση σε πλήρη ανάπτυξη των δένδρων φθάνει τα 2000 κιλά/στρ. Σημαντικό στοιχείο είναι ότι η καλλιέργεια δεν επιβαρύνει το περιβάλλον με φυτοφάρμακα και λιπάσματα και μπορεί να εκμεταλλευτεί τους εγκαταλελειμμένους αγρούς. Τελευταία η κρανιά συμπεριελήφθη από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης στις προωθούμενες καλλιέργειες.
(http://www.agronews.gr)
Το
Οινοποιείο Δαλαμάρα είναι συνέχεια μιας παράδοσης που ξεκινά πριν από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα. Η πείρα της οικογένειας στο χώρο του κρασιού είναι μεγάλη, καθώς στα 1840 ο Ιωάννης Γεωργίου Δαλαμάρας δημιούργησε τον πρώτο του αμπελώνα στη Νάουσα . Σήμερα, τη σκυτάλη του Οινοποιείου Δαλαμάρα έχουν πάρει ο Γιάννης Κων/νου Δαλαμάρας, με τη σύζυγό του Κατερίνα, η πέμπτη πλέον γενιά, που συνεχίζει την παράδοση. Ο δε υιός τους, Κωστής Δαλαμάρας, ολοκλήρωσε τις σπουδές αμπελουργίας-οινολογίας στη Μπον της Βουργουνδίας και αφού εργάστηκε σε οινοποιεία που παράγουν κρασιά από σταφύλι
βιοδυναμικής γεωργίας, σε Γαλλία και Ισπανία, επέστρεψε για να ενταχθεί στο δυναμικό της επιχείρησης.
Ο αμπελώνας του
Οινοποιείου Δαλαμάρα βρίσκεται σε βιολογική καλλιέργεια από το 1996, με πιστοποίηση της ΒιοΕλλάς. Από το 2008 γίνεται προσπάθεια χρήσης βιοδυναμικών πρακτικών, καθώς και του ημερολογίου της Maria Thun. Ο αμπελώνας βρίσκεται σε υψόμετρο 250-350 μέτρων και το μεγαλύτερο μέρος του είναι φυτεμένο σε αργιλοασβεστώδες έδαφος. Τα υποκείμενα έχουν επιλεγεί μετά από προσεκτική αναζήτηση και ανάλογα με τις εδαφικές ιδιαιτερότητες του κάθε αμπελοτεμαχίου. Το ξινόμαυρο είναι η κυρίαρχη ποικιλία του αμπελώνα, ενώ καλλιεργείται επίσης μερλό και νεγκόσκα και από λευκές ποικιλίες μαλαγουζιά, ασύρτικο και ροδίτης. Στον αμπελώνα έκτασης 53 στρεμμάτων με παραγωγή 25.000 φιαλών, εφαρμόζεται η
βιολογική καλλιέργεια. Στο πλαίσιο της βιολογικής καλλιέργειας, το μικρό μέγεθος καθιστά σε μεγάλο βαθμό εφικτή τη χειρωνακτική εργασία και την ελαχιστοποίηση της χρήσης τρακτέρ και άλλων μηχανημάτων.
Το οικογενειακό
Οινοποιείο Δαλαμάρα δέχεται κόσμο από το 1998. Βρίσκεται λίγο έξω από τη Νάουσα (1ο χλμ. Νάουσας-Βέροιας), περιτριγυρισμένο από τον αμπελώνα. Στον ίδιο χώρο λειτουργεί και το παραδοσιακό αποστακτήριο. Στην οινοποίηση, η τακτική του οινοποιείου είναι αυτή της ελάχιστης παρέμβασης, αφού στόχος είναι η παραγωγή κρασιών που πρεσβεύουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το τερουάρ όπου καλλιεργείται το σταφύλι παραγωγής τους. (
http://www.naoussawines.com)
Στην ξενάγηση που έγινε από τον Κωστή Δαλαμάρα πληροφορηθήκαμε ότι για τον
«χαρακτήρα» του κρασιού χρειάζεται να συμμετέχουν αρμονικά τα εξής στοιχεία:
Το έδαφος, ο άνθρωπος, το κλίμα, η ποικιλία και οι παραδόσεις της περιοχής
Σε ότι αφορά τα εργαστήρια που πραγματοποιήθηκαν
στην Θεματική ενότητα: Από τη θεωρία στην πράξη:
-Κομποστοποίηση στην αυλή και στη φύση
Υπεύθυνοι εργαστηρίου: Λιλιόπουλος Νικόλαος, μέλος Π.Ο. ΚΠΕ Νάουσας, Μπεκιάρης Γεώργιος, μέλος της Π.Ο. ΚΠΕ Νάουσας
- Οι νέες τεχνολογίες στην υπηρεσία της Εκπαίδευσης για την Αειφορία.
Υπεύθυνος εργαστηρίου: Δρ Θαρρενός Μπράτιτσης, Λέκτορας ΤμήματοςΝηπιαγωγών Παιδαγωγικού Τμήματος Δυτ. Μακεδονίας
- Αγιουβέρδα και βότανα
Υπεύθυνη εργαστηρίου: Βάνα Αλεξάτου Hassan, Νοσηλεύτρια
ιδιαίτερα πρακτικό ενδιαφέρον παρουσίασε αυτό της κομποστοποίησης και το χαρήκαμε όλοι εξαιρετικά.
Γενικά η κομποστοποίηση μιμείται τη φύση που δεν απορρίπτει τίποτα. Μας δίνει
το κομπόστ δηλ. το οργανικό λίπασμα που παράγεται με φυσικό τρόπο και με αξιοποίηση όλων των άχρηστων οργανικών ουσιών του κτήματος, του λαχανόκηπου ή της κουζίνας, βοηθώντας να μειώνουμε τα σκουπίδια μας και να παράγουμε ένα φυσικό λίπασμα.
Το περιεχόμενο του
κάδου κομποστοποίησης οφείλει να περιλαμβάνει 50% ξερά και 50% χλωρά προϊόντα.
Τα αρχικά προϊόντα στον κάδο είναι το νερό για να προσελκύσουμε τους εποικοδομείς και η μαγιά(κοπριά ή έτοιμο κομπόστ).
Στην συνέχεια συμπληρώνουμε άχυρα ή ροκανίδια ή φύλλα ξερά διατηρώντας την ισορροπία 50% ξερά και 50% χλωρά προϊόντα.
Συμπληρώνουμε νερό ώστε να υπάρχει υγρασία 40-70% στο εσωτερικό του κάδου.
Μετά βάζουμε χλωρά ,που τον χειμώνα είναι δύσκολο να βρεθούν και κυρίως είναι λάχανο ή γενικά ωμά λαχανικά αποφάγια κουζίνας. Μπορούμε να συμπληρώσουμε και υπολείμματα καφέ διότι το φίλτρο περιέχει κυτταρίνη.
Χαρτί ,χαρτοπετσέτες και χαρτόνι όλα επιτρέπονται αρκεί να μην είναι τυπωμένα με μελάνι(όχι εφημερίδες ή περιοδικά κ.λ.π.)
Η κοπριά των φυτοφάγων ζώων επιτρέπεται και ιδιαίτερα άριστη είναι εκείνη των πτηνών.
Το χούμος από κομπόστ, πολύ καλό λίπασμα για τα φυτά, είναι έτοιμο προς χρήση σε 4,6 ή 9 μήνες ανάλογα με τα προϊόντα που εισάγουμε στον κάδο.
Όσο πιο μικρά υλικά χρησιμοποιήσουμε τόσο πιο εύκολα αποσυντίθενται στον κάδο.Για τον σκοπό αυτό(όσο το επιτρέπουν τα οικονομικά μας,~400 €) χρησιμοποιούμε την συσκευή θρυμματισμού κλαδιών.
Ο κώνος που φαίνεται στις φωτογραφίες χρησιμεύει για να φθάνει ο αέρας μέχρι κάποιο ύψος εσωτερικά στον κάδο. Για να εισάγουμε τα προϊόντα στον κάδο απλώς ανοίγουμε το καπάκι που βρίσκεται στο πάνω μέρος του ενώ για να πάρουμε το χούμος ανοίγουμε την πόρτα που υπάρχει στο κυρίως σώμα.
Δεν εισάγουμε στον κάδο επεξεργασμένα –μαγειρεμένα τρόφιμα διότι προσελκύουν τα τρωκτικά.
Τα ξινά όπως εσπεριδοειδή τα αποφεύγουμε διότι είναι όξινα και για τον ίδιο λόγο και τις πευκοβελόνες.
Οι ντομάτες και οι αγριάδες αποφεύγονται διότι είναι τοξικές ενώ με μέτρο εισάγουμε την στάχτη.
Μια πρώτη σκέψη είναι να ασχοληθούμε με κομποστοποίηση στο σχολείο και για τις ανάγκες του λαχανόκηπου που καλλιεργούμε στην αυλή του σχολείου μας ενώ από τις εισηγήσεις θα ήταν χρήσιμο να ασχοληθεί η ομάδα και με το πολύ ενδιαφέρον θέμα:
Περί διατροφής: Ανάγνωση – Κατανόηση ετικετών σε επεξεργασμένα τρόφιμα.
